อาการคลื่นไส้และอาเจียนเป็นอาการที่พบมากที่สุดของผู้ป่วยโรคมะเร็ง เนื่องจากกระบวนการรักษาโรคมะเร็งมีผลกระทบต่อระบบการย่อยอาหารบ้างไม่มากก็น้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับมะเร็งในระบบย่อยอาหาร จะมีผลกระทบมากเป็นพิเศษ ผู้ป่วยบางรายมีอาการคลื่นไส้อาเจียนอาจเนื่องมาจากการรักษาด้วยรังสีหรือเคมีบำบัด ผู้ป่วยมีอาการไม่อยากอาหาร คลื่นไส้และอาเจียนจะทำให้เกิดภาวะขาดน้ำและความไม่สมดุลของเกลือแร่ในร่างกาย อาจทำให้เกิดปัญหาของหลอดลมและการหายใจ ผู้ป่วยที่มีอาการคลื่นไส้และอาเจียนมีความวิตกกังวล กลัว ซึมเศร้า ดังนั้นการดูแลบรรเทาอาการผู้ป่วยเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยสุขกายสบายใจจึงเป็นสิ่งสำคัญ
การลดอาการคลื่นไส้อาเจียนสามารถใช้วิธีการดังต่อไป
1. สามารถใช้ยาตอนท้องว่างหรือก่อนนอน หากคาดว่าหลังจากให้เคมีบำบัดแล้วอาจจะอาเจียน ควรงดอาหารก่อนเข้ารับการรักษา หากมีเพียงแค่รู้สึกคลื่นไส้ การกินอะไรเล็กน้อยก่อนทำการรักษา จะช่วยบรรเทาอาการคลื่นไส้ได้
2. ผู้ป่วยควรลดความวิตกกังวลในจิตใจ ผู้ป่วยที่แบกรับภาระทางความคิด หรือความกลัวไว้ จะทำให้เกิดปฏิกิริยาตอบสนองรุนแรงของทางเดินอาหาร
3. ค่อยๆปรับเปลี่ยนอุปนิสัยในการรับประทานอาหารโดยทานในปริมาณน้อยแต่หลายมื้อ ทานให้ช้าลง ถึงแม้จะต้องกินให้มากขึ้นแต่ก็ไม่ควรฝืนตนเอง
4.สภาพร่างกายของผู้ป่วยเอื้ออำนวย ก่อนและหลังรับประทานอาหารควรเดินเล่นอย่างพอเหมาะ นอกจากนี้ยังสามารถพักผ่อนในสภาพแวดล้อมที่เงียบสงบ ดูหนัง ฟังเพลง พูดคุยกับเพื่อนหรือคนในครอบครัวเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจจากโรค เมื่อผู้ป่วยมีอาการคลื่นไส้ ต้องทำใจให้สบายและหายใจเข้าออกช้าๆ
5. เมื่อเกิดการอาเจียนขณะที่นอนอยู่ ควรนอนตะแคงเพื่อป้องกันการสำลัก ผู้ดูแลควรช่วยเหลือผู้ป่วยให้บ้วนปากเพื่อรักษาความสะอาดในช่องปากของผู้ป่วย ควรใส่ใจกับปริมาณและลักษณะของการอาเจียน แล้วจดบันทึก เมื่อจำเป็นสามารถนำมาทดสอบในห้องปฏิบัติการ
6. ถ้าผู้ป่วยมีอาการอาเจียนต่อเนื่องหรืออาเจียนแบบพุ่ง ให้รีบบอกแพทย์ทันที ซึ่งในกรณีแรกโดยมากจะเกิดจากลำไส้อุดตัน กรณีหลังพบมากในผู้ป่วยที่มีอาการเยื่อหุ้มสมองระคายเคือง ทั้งสองอาการนี้ต้องรีบปรึกษาแพทย์และรักษาในเวลาที่เหมาะสม
อาการคลื่นไส้และอาเจียน จะทำอย่างไรไม่ให้ขาดสารอาหาร
อาการคลื่นไส้อาเจียนตามมาด้วยความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารหรือความอยากอาหารลดลง ผู้ที่ดูแลผู้ป่วยควรให้พวกเขาเอาชนะความตื่นเต้น ความวิตกกังวลหงุดหงิดและอารมณ์ในเชิงลบเสียก่อน รวมถึงความเข้าใจในเรื่องสารอาหารสำหรับผู้ป่วย เพื่อให้ผู้ป่วยมีความแข็งแรง เพื่อให้มั่นใจว่าได้บริโภคสารอาหารอย่างเพียงพอ รับประทานอาหารได้ดีในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้มั่นใจว่าการรักษาได้รับการพัฒนาที่ดีขึ้น เพื่อรักษาภูมิคุ้มกันร่างกายของผู้ป่วยไม่ให้ลดลง ควรให้ความสนใจไปยังอาหารที่รับประทาน สามารถบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียน เสริมการดูดซึมสารอาหาร
1.อาหารปริมาณน้อยแต่หลายมื้อ เพื่อลดภาระในการทานอาหาร
2.อาหารไม่ควรร้อนเกินไป ควรจะให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่เย็นแล้วหรือมีอุณหภูมิห้องเพื่อลดกลิ่นของอาหาร
3.อาหารในแต่ละมื้อควรมีหลากหลาย เพื่อให้ผู้ป่วยเลือกรับประทานและเพิ่มความอยากอาหารให้แก่ผู้ป่วย
4.ควรรับประทานอาหารที่แห้งและมีแยกน้ำซุปออกมา
5.ควรทานอาหารเหลวและมีรสจืด หลีกเลี่ยงอาหารที่หวาน มัน เผ็ด และอาหารที่มีกลิ่นฉุน
6.สามารถทานลูกอมที่มีกลิ่นของมะนาวและมิ้นท์ได้
7.ดื่มเครื่องดื่มที่มีความสด เช่น น้ำแอปเปิ้ล น้ำส้มคั้น น้ำชา เป็นต้น
8. เพื่อให้มั่นใจว่าผู้ป่วยที่รับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดได้บริโภคอาหารที่ครบถ้วนในแต่ละวัน ต้องไม่ควรทานอาหารเช้าก่อนเวลา 6 โมงและอาหารค่ำหลังจากเวลาหนึ่งทุ่ม เพื่อยืดเวลาในในการกินยาและการทานอาหารออกไป เพื่อลดปฏิกิริยา และเป็นการเสริมสร้างการดูดซึมสารอาหาร
9.ในกรณีของผู้ป่วยที่มีการอาเจียนบ่อย ควรระวังการให้ทานอาหารเหลว หากจำเป็น ต้องให้ของเหลวทางหลอดเลือดดำเพื่อรักษาความสมดุลของน้ำและเกลือแร่